جنس منبر ايلخانی مسجد امام حسن (ع) روستای جوين (شهرستان سرخه) از چوب گردو میباشد که بصورت کنده کاری و بصورت کوم و زبانه ساخته شده است. اين منبر ضمن رعايت سادگی در ساخت دارای تقارن، نظم، زيبايی و تعادل بصری قابل توجهی میباشد. طول و عرض آن 67 سانتيمتر و ارتفاع آن 171 سانتيمتر میباشد. در بخشی از اين منبر در خصوص سال ساخت آن آمده است: ربيع الاخر سنه سبعه و عشرين و سبعمايه: که ترجمه آن سال 727 ه.ق (دوره ايلخانيان) میباشد. اين منبر دارای تزئينات خاصی نمیباشد ليکن تنها در بخشی از سمت راست آن عباراتی بصورت ساده و ابتدايی حکاکی شده است. این اثر تاریخی در زمستان 1398 شمسی درفهرست میراث ملی ثبت گردیده است . 

تصویری از بوته زرشک در روستای ییلاقی و تاریخی جَوین

زرشک درختچه‌ای تیغدار به طول ۱ تا ۵ متر است چوب آن به رنگ قرمز، قهوه‌ای یا زرد است برگ‌های آن بیضی شکل با دندانه‌های اره‌ای و میوه اش قرمز رنگ بیضوی شکل و ترش مزه‌است. به ریشهٔ درخت زرشک آئر خیس» گفته می‌شود.

انتهای بهار و ابتدای تابستان فصل شکوفه دادن بوته زرشک است، غنچه‌های زرد رنگ زرشک در فصل پاییز رنگ قرمز گیلاسی به خود می‌گیرند.

زرشک بومی مناطق معتدل و نیمه استوایی اروپا، آسیا، آفریقا، آمریکای شمالی و آمریکای جنوبی است. کشور ایران بزرگترین تولیدکننده زرشک در دنیا است که در این میان استان خراسان جنوبی با در اختیار داشتن نزدیک به ۹۷ درصد از اراضی زیرکشت این محصول، تولید ۹۵ درصد از زرشک دنیا را در اختیار دارد.

زرشک و ارتباط آن با محیط طبیعی

انواع زرشک دانه دار به عنوان درختچه‌ای میوه دهنده و خودرو در اکثر مناطق کوهستانی کشورمان به چشم می‌خورد و از آنجایی که از اجزا طبیعی ایستم مناطق کوهستانی است حتی در شرایط سخت و نامساعد نیز میوه فراوانی تولید می‌کنند.

زرشک در طب سنتی

زرشک دارای مزاج سرد و خشک است و مصلحهای آن عبارتند از: میخک، شکرسرخ و شیرینی‌های طبیعی … زرشک تسکین دهنده صفرا و خون و تشنگی و حرارت معده و کبد، تقویت‌کننده قلب و کبد معده گرم می‌باشد. به تنهایی یا با داروهای گرم مانند دارچین و عسل و … برای تقویت کبد سرد و تر و باز کردن انسداد مجاری کبدی و سردی احشا مفید است. مصرف زیاد آن برای سرد مزاجان بلغمی و سوداوی مضر است.

خواص دارویی

ریشه، پوست و ساقه

سبوس و ریشه زرشک حاوی مواد شیمیایی به نام آلکالوئید ایزوکوئینولین است. این ترکیبات دارای خواص آنتی‌بیوتیکی دارد. برخی از آن‌ها باعث پائین آوردن تب، کاهش تورم و فشار خون شده و به تنظیم ضربان قلب و انقباض عضلات قلب کمک می‌کنند.

برای برطرف کردن سوزش ادرار مفید است.واریس را درمان می‌کند.نقرس و رماتیسم را برطرف می‌کند.بی اشتهایی را برطرف می‌کند.اعمال دستگاه گوارش را منظم می‌کند و سوء هاضمه را از بین می‌برد.برای درمان زردی و یرقان مؤثر است.آن‌هایی که مبتلا به ورم طحال هستند می‌توانند برای معالجه از این گیاه کمک بگیرند.برای معالجه بواسیر نافع است.برای شست‌وشوی چشم، می‌توان از جوشانده ریشه و ساقه زرشک استفاده کرد.برای درمان یرقان و زردی مؤثر است.

محراب سلجوقی مربوط به دوره سلجوقیان است و در شهرستان سرخه، روستای جوین واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۴ اردیبهشت ۱۳۷۷ با شمارهٔ ثبت ۱۹۹۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این محراب از معدود محرابهای موجود متعلق به دوران پیش از ایلخانیان است. از ویژگی‌های این محراب آرایش آن با تزیینات هندسی است که شباهت زیادی به گچبری میان ستونهای پیش از اسلام دارد. همچنین تاق‌نمای آن بر دو نیمه ستون مدور قرار گرفته که ستون سمت راست دارای تزئینات گچبری است و حاشیه تاق‌نما با کتیبه‌ای به خط نسخ تزئین شده است. در ضلع غربی داخل مسجد، محرابی کوچک وجود دارد که دارای قدمت بسیار است. البته سابقهٔ این محراب از خود مسجد فعلی بیشتر است، زیرا ساختمان قدیم مسجد را خراب کردند و مسجدی جدید به جای آن ساختند اما محراب مذکور دست نخورده و تقریباً سالم باقی ماند. اخیراً پایین دیوارهای طرفین محراب را تعمیر کرده‌اند و در نتیجه، بخشی از پوشش معماری محراب خراب شده است.

يكي از فرضيه هاي تحقيق با عنايت به اينكه جوين منطقۀ حكومتي اسماعيليان بوده و با توجه به دژ موجود در منطقه، تعلق اين آثار به اين فرقه و دورة پيش از آن است. بدين لحاظ ميتوان به وجود آمدن اين قلعه را مربوط به پيش از اسماعيليان در نظر گرفت يا مورد استفاده قرار گرفتن قلعه يا توسعۀ آن به دست ايشان را متصور بود. پس از اسماعيليان نيز تا زمان ايلخانيان با توجه به منبر چوبي تاريخ دار، مسجد مورد استفاده قرار گرفته است. 

اما در مورد اين قلعه يا دژ دفاعي دستكند و فضاهاي مسكوني ميتوان نظريه های مختلفي را بيان كرد: اين قلعه در طول دوران پيش از ورود اسلام به ايران شكل گرفته است. دليل اين مدعا نامي است كه بر آن نهاده اند. (قلعه گبري ها يا كافر قلعه) احتمالا اين قلعه در دوران اسلامي تكامل بيشتري يافته و عناصر دفاعي ديگري بدان افزوده شده است و حتي با توجه به منبر چوبي در دوران ايلخانيان نيز مورد استفاده قرار گرفته است. احتمال ميرود اين قلعه در دوران اسلامي به عنوان دژي از دژهاي دفاعي دورة اسماعيليه، مانند ديگر دژهاي موجود در منطقه ای دور از دسترس ، كوهستاني داراي برج ديدباني و بارو بنا شده است. اين قلعه داراي معماري پيچيده اي است. 

روستاي جوین در دهستان لاسگرد از بخش مركزي شهرستان سرخه قرار دارد. جوين در 42 كيلومتري شمال غربي شهر سرخه، 30 كيلومتري شمال روستاي لاسجرد (مركز دهستان لاسگرد) و 50 كيلومتري شمال غربي شهر سمنان و در نزديكي روستاي امامزاده شاهزاده محمد زيد قرار گرفته است. اين روستاي زيباي كوهستاني در كنار رودخانه جوين (شرق امامزاده شاهزاده محمد زيد) و در حاشيه جنوبي رشته كوههاي البرز واقع شده است. جمعيت روستاي جوين بر پايه نتايج سرشماري سال 1395 برابر با 161 نفر ( 56 خانوار) ميباشد. البته اين جمعيت بصورت فصلي در اين روستا زندگي ميكنند و بيشتر جمعيت در فصل تابستان در اين روستا ساكن بوده و در ساير فصول در شهرهاي لاسجرد، سرخه و سمنان ساكن ميشوند. شغل اصلي مردمان روستا كشاورزي و باغداري است و محصولات عمده روستا عبارتند از: قيسي، سيب درختي، گردو، گيلاس، گلابي، آلو، به، گندم و سيب زميني.

جوين از نمونه هاي تركيبي معماري دستكند و ساخته شده با مصالح بنايي در يک سطح و در كنار يكديگر است. اين روستا در نگاه اول روستايي پلكاني شكل است كه بناهاي آن با سكوچيني هاي سنگي، ديوارهاي خشتي و تيرهاي چوبي مسقف شده اند. اما با ورود به فضاهاي داخلي تركيب خلاقانه اين معماري با معماري دستكند
آشكار ميشود. اهالي آن به روش هاي مختلف با استفاده از معماري دستكند تمام يا بخشي از فضاهاي مورد نياز خود را تامين كرده اند. اكثر فضاهاي روستا مانند روستاهاي (میمند وکندوان ) از كاستن توده پر بستر طبيعي شكل يافته اند و در برخي فضاها نيز مانند روستاي (ویند) فضاهاي دستكند در زير زمين بوده و ساخت و سازها بر روي آنها انجام شده است.

اين منطقه، مجموعۀ زيستي قابل توجهي را در خود جاي داده است و نمونۀ بارزي از معماريِ بسيار كاربردي با حداقل هزينه را نمايان ميسازد كه نشانگر قدرت مهندسي پيشينيان ماست. در منطقۀ جوين معماري دستكند به چند شكل گوناگون، رُخ نشان ميدهد. در اين منطقه با توجه به كوهستاني بودن منطقه، جهت شيب بستر و همچنين جنس خاک، نوعي از معماري دستكند مُطبق شكل گرفته است. در مناطقي از روستا، معماري دستكند و معماري ساخته شده با يكديگر ادغام شده و معماري تركيبي را به وجود آوردهاند. بخش مسكوني روستا در شيب ناحيۀ شمال و شمال شرقي درّه قرار دارد. برخي از اين خانه ها محصول تركيب معماري دستكند و معماري خشتي است. اما قابل توجه ترين بخش معماري دستكند روستا، قلعۀ جوین معروف به (كافرقلعه يا قلعۀ گبري ها) ميباشد. اين قلعه در شيب قسمت جنوب غربي دره و در پرتگاه صخرهاي بلند، در دل كوه كنده شده است. فضاهاي داخلي اين اثر معماري كم نظير، در چند طبقه صورت بسته و به شكل پيچيده اي با يكديگر ارتباط دارند؛ تا آنجا كه دسترسي به طبقۀ همكف به سادگي امكان پذير نيست. اين پژوهش كوششي در جهت معرفي و مستندنگاري آثار دستكند روستاي جوين و پژوهشي در موضوع تاريخ معماري و بافت تاريخي اين روستاي ارزشمند است. وجود محراب قديمي با گچ كاري نقوش دار از آيات قرآن در مسجد روستاي جوين و آثار باقيمانده از حمام قديمي روستا در حاشيه رودخانه، دره خوش آب وهوا تِريک و ساختمان هاي پلكاني شكل بر دامنه كوه، چشمه ها و آبشارهاي زيبا همه از جاذبه هاي ديگر روستاي جوين است.